TRAKYA YERLİSİ

TRAKYA YERLİSİ (Makaracısı)

Trakya yerlisi adından da anlaşıldığı gibi Ülkemizin Marmara Bölgesi, Trakya yöresine ait Makaracı bir ırktır.Yanlızca Trakya yöresinde yetiştirilmektedir.Yörede kullanılan ve bilenen adı Yerli’dir.Ülkemiz genelinde ise Trakya yerlisi, Trakya Makaracısı ve Trakya Taklacısı adlarıyla anılmaktadır. Dünya çapındaki ismi ise ‘‘Thrace Roller’’ dır. 

Trakya Yerlisini diğer makaracılardan ayıran başlıca özellik performansının yanında kostüm (Dış görünüş) özelliğinin bulunmasıdır. İyi bir trakya yerlisi yetiştiricisini hem performans hemde dış görünüş olarak tatmin etmelidir. Bu özellik Trakya Yerlisinin olmassa olmazıdır.

Trakya Yerlisinin aranan başlıca özellikleri şunlardır;
1-Performans (Uçuş ve Makara)
2-Renk
3-Kanat ve kuyruk yapısı
4-Kuyruk üstü yağ bezesi
5-Genel Görünüm (Ayaklar, Çeviklik, Neşelilik, vb.) 

Tepesiz Trakya Yerlilerinin Fiziki Özellikleri:
Trakya yerlilerinin beş ana rengi bulunmaktadır. Beş rengin de tepelisi ve tepesizi bulunur.
Trakya yerlileri orta büyüklükte kuşlardır. Gagaları uzun olmalıdır. Orta uzunlukta ayak yapıları vardır ve dizden aşağısı tamamen paçasızdır, tozluk (yarım paça) olan bir kuşun makarası ve rengi ne kadar güzel olursa olsun yetiştiriciler tarafından tercih edilmemektedir. Tüm Trakya Yerlilerinin tırnakları beyaz olmalıdır. Kuyruktaki telek sayısı 14-16 arasındadır. Kanatlar kuyruk üzerinde taşınır, kanatları kuyruğun altında taşıyan kuşlarda mutlaka melezleme söz konusudur. Trakya yerlilerinin gözleri beyaz (açık renk) olmalıdır, beyaz kuşlarda ise bu durum biraz değişir, beyaz kuşların gözleri siyahtır. Tüm renkteki kuşların gagaları beyazdır, fakat kuşun rengine göre gaga ucunda kuşun vücut rengini taşıyan küçük bir koyuluk mevcuttur. Gaga ucu hariç geri kalan kısmı tamamen beyazdır. Trakya yerlilerinde kuyruk üstü yağ bezesi bulunmamaktadır. Fakat kuyruk üstü olupta kuyruk üstü olmayan kuşlar kadar makara yapan kuşlara da sıklıkla rastlanmaktadır. Kuyruk üstü olmaması yetiştiriciler tarafından aranan başlıca özelliklerden biridir. İyi bir Trakya yerlisi yetiştiricisi performansını seyretmediği kuşları damızlık olarak tercih etmez. Performansı ne kadar iyi olursa olsun rengi ile bütünlük sağlamayan kuşlarda yine yetiştiriciler tarafından tercih edilmezler.

Tepeli Trakya Yerlilerinin Fiziki Özellikleri:
Tepeleri dışında tüm özellikleri Tepesiz Trakya Yerlileri ile aynıdır. Tepelerin iki kulak arasındaki genişliğine ‘‘Çanak’’ tepe uçlarına ise ‘‘Yaka’’ denir. Yakalar ‘‘Tepe Gülü’’ adı verilen tarzda şekillenmelidir ve makbul olanı budur. Tepeli Kuşlarda ‘‘Kaş’’ta aranılan ve tercih edilen bir özelliktir.
Örnek:

Tepe Gülüne Örnek

Çanak ve Yakaya Örnek     

Tepe Yakalarının birinin aşağıda birinin yukarıda olmasına Kesik Yaka denir. Makarası ve rengi ne kadar güzel olursa olsun bu kuşlar yetiştiriciler tarafından tercih edilmemektedir. Bunun sebebi makalenin başındada belirtiğim gibi Trakya yerlilerinin Performansının yanında kostümününde ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. 

Renk çeşitleri;
Beyaz - Siyah - Kırmızı - Sarı - Küllü

1-BEYAZ: Vücudundaki tüm tüğler beyaz renktedir. Gagaları ve tırnakları beyazdır. Gözlerinin rengi siyah olmalıdır. Tepeli ve tepesizi bulunur. Tepeli kuşlarda ‘Kaş’ Tercih edilir.

Tepesiz Beyazlar

Tepeli Beyaz

2-SİYAH: Vücudundaki tüm tüğler siyah renktedir. Tırnakları beyazdır. Gagalarının ucunda hafif bir siyahlık mevcuttur. Tepeli ve tepesizi bulunur. Tepeli kuşlarda ‘Kaş’ Tercih edilir.

Tepesiz Siyah

Tepeli Siyahlar

3-KIRMIZI: Vücudundaki tüm tüğler koyu kırmızıdır. Tırnakları beyazdır. Gagalarının ucunda hafif bir kırmızılık mevcuttur. Tepeli ve tepesizi bulunur. Tepeli kuşlarda ‘Kaş’ Tercih edilir.

Tepesiz Kırmızılar

Kaşlı Kırmızı Tepeli

4-SARI: Vücudundaki tüm tüğler sarı renktedir. Tırnakları beyazdır. Gagalarının ucunda hafif bir sarılık mevcuttur. Tepeli ve tepesizi bulunur. Tepeli kuşlarda ‘Kaş’ Tercih edilir.

Tepesiz Sarılar

Tepeli Sarı

5-KÜLLÜ: Mavi ve koyu gri tonlarda olurlar. Kanat üzerlerinde siyaha yakın koyu lacivert kuşakları bulunur. Gagalarının ucunda morluk mevcuttur tırnakları beyazdır. Trakya Yerlileri arasında tüğlerinde iki renk bulunan tek kuş küllülerdir. Küllüler için yöredeki üstadların tabiri ile ‘iyi bir küllü Yeşilbaş ördek gibi olmalıdır’ sözü sıkça kullanılmaktadır bu, küllüde aranan özelliklerden biridir. Kuş güneşe çıktığında göğüs ve boyun bölgesindeki parlak tüğlerin tamamı ile yeşil olmalıdır.

Tepesiz Küllü

Tepeli Küllü

6- KAHVERENGİ: Beş ana rengin dışında birde yetiştiricilerin zevk ve tercihleri doğrultusunda siyah ve sarı renkteki güvercinlerin çifleştirilmesi ile elde edilen kahverengi güvercinlerde mevcuttur. Tüm vücutları kahverengidir, kanat uçları ve kuyrukları sarı renktedir.  Gagalarının ucunda siyaha yakın tonda koyu bir renk mevcuttur. Tırnakları beyazdır. Kahverengi güvercinler sarı renkteki güvercinler ile çiftleştirildiklerinde yavrular çoğunlukla sarı renkte olurlar. Kahverengi kuşlar siyah ile eşleştirildiklerinde ise çıkan yavrular genellikle siyah olurlar. Tıpkı diğerlerinde olduğu gibi kahverengi kuşlarında tepelisi ve tepesizi bulunur. Bu bir istisna ve kişisel tercihtir bunun dışındaki renkler kendi renginden olan eşler ile çifleştirilirler.

Uçuş Özellikleri:
Trakya yerlileri genellikle evlerinin üzerinde farklı yüksekliklerde daireler çizerek uzun süre ve genelde yüksek uçarlar açılma, gezme ve dağılma gibi huyları yoktur. Yetişticiler genelde güvercinlerin tam performans gösterebilmeleri için 8 ve 15 arası kuştan oluşan bir grup oluştururlar. Kuşların makara özelliği kuşlar yükseklik kazandıktan sonra kendini gösterir ve kuşlar belirli aralıklarla makara yaparlar ve bir kuşun makaraya başlamasıyla diğer kuşlar onu takip ederler ve makara yapıp alçalan kuşlar daireler çizerek yükselmeye başlarlar. Belli bir süre sonra makara gösterisi periyodik olarak tekrarlanır ve bu bir güvercin sever için müthiş bir görselliktir. Uçuş için salınan kuşlar kendi aralarında küçük gruplar oluştururlar ve bu gruplar bir birlerinden bağımsız farklı yüksekliklerde uçus ve makaraya devam ederlerler. Ayrıca trakya yerlileri pırıltıya duyarsız kuşlardır. Pırıltıya duyarsız olmaları kuşların uzun sure ve yüksek uçmalarına büyük etkendir, ayrıca başkaları tarafından yakalanma olasılıklarıda oldukça düşüktür. İyi bir Trakya yerlisi en az 3 saat uçabilmektedir. İyi antrenman verilmiş bir trakya yerlisi 5 ile 8 saat arası uçabilmektedir. Kart bir Trakya yerlisini alıştırmak oldukça zordur kümesine yetiştiricisine ve eşine son derece sadıktır.

Makara Özellikleri:
Trakya yerlileri yetiştiricilerini uçuş özelliklerinin yanı sıra makara özellikleri ile de tatmin etmektedirler. Makaraları net olmalıdır kuş makarasını göstermelidir. Makara süre olarak uzun aralıklarla yapılmalıdır. Makara saatte bir defa olmalıdır örneğin 3 saat uçan bir kuş en fazla 4-5 kez makaraya girmelidir. Trakya yerlilerinde aranan makara ve uçuş özellikleri bunlardır.

Bilinçsiz yetiştiriciler tarafından aynı damar arasında yapılan eşleştirmelerin sonucunda kuşların makara oranları abartılı boyutlara varmış hatta kuşlar makara yaparken yüksek mesafelerden çatıya veya yere düşerek öldükleri çokça olmuştur. Yine bilinçsiz yetiştiriciler tarafından abartılı makaranın Trakya yerlisine Standart olarak öne sürülmesi Trakya yerlisinin uçuş ahengine büyük zararlar vermiştir. Neyseki bilinçli yetiştiricilerin bu yöntemlere rehabet  etmemesi sebebi ile Trakya yerlisi türüne ait özellikleri yine bilinçli yetiştiriciler sayesinde koruyabilmiş ve günümüze kadar bu özellikleri taşımıştır.

Geçmişten Günümüze Trakya Yerlisinin Atlatmış Olduğu Badireler:
Trakya yerlisinin atlattığı badirelerin başında 1990 lı yıllarda Bulgaristandan ülkemize gelen FELİBE ırkı güvercinler ile melezlenmesi gelmektedir. Bu güvercinler Trakya yerlisi gibi makaracı ırk olmasına rağmen çok belirgin fiziksel farklılıklar taşımaktadır. Bu sebepten dolayı Trakya yerlisi dış görünüş özelliğini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmıştır. Üstelik sadece dış görünüşte kalmayıp yine Trakya Makaracılarının makara özelliğine de büyük etki etmiştir.

2000 li yılların başında Rusya ve Bulgaristan üzerinden ülkemize gelen Trakya yerlisiyle sadece kostümleri benzeyen hiç bir şekilde uçuş özelliği bulunmayan Masa Kuşları RATKO ve KROMSKİ ırklarıyla melezlenmesi Trakya yerlilerinin uçuş özelliklerine büyük bir darbe vurmuştur. Bu melezlenmelerde en az yara alan renk ise küllülerdir renklerinin masa kuşuna uymaması küllülerin kırılmasına engel olmuştur. Neyseki güvercin yetiştiricileri tehlikeyi fark edip yaptıkları çalışmalarla tekrar Trakya Yerlisini yok olmaktan kurtarmışlardır. Bu gün yörede melez kuşlar kesinlikle tercih edilmemektedir. Trakya yerlileri kümeslerdeki ve gök yüzündeki hak ettikleri yerlerini geri almışlardır.

GÜNÜMÜZ TRAKYA YERLİLERİNİN FİZİKİ ÖZELLİKLERİ

Trakya yerlisi günümüz makaracı ırkları arasında eşi benzeri bulunmayan bir ırktır.Gerek renk deseni gerekse performans (makara – dönüş) yönünden hiç bir ırk trakya yerlisi ile boy ölçüşemez.

Trakya yerlisi ırkı güvercinler bütün bu üstün özelliklerine rahmen çok fazla tanınmamaktadır. Tanınmamasının başlıca sebeplerinden bazıları,Trakya Yerlileri ile geniş kapsamlı incelemelerin ve araştırmaların yapılmaması,Trakya yerlileri ile ilgili yazılı ve görsel bilginin azlığı tanınmasını desteklekyici tanıtım faaliyetlerinde bulunulmamasıdır. Trakya yerlisinin hak ettiği ilgiyi görmemesi yetiştiricilerin farklı ırklara yönelip Trakya Yerlilerini geri plana atması da ülke genelinde tanınıp yaygınlaşmamasının en önemli sebeplerinden biridir.

Günümüz Trakya yerlilerinin yerinde tespiti geçmişten bu güne fiziksel yapıları ve performans özelliklerindeki son durum;

Performans özelliğini en üst seviyede koruyan 100 Trakya Yerlisi üzerinde yapılan çeşitli ölçümler sonucunda elde edinilen ortalama değerler;

Gaga:
Trakya Yerlisinde göze çarpan en önemli fiziksel özelliklerden biri gagalarıdır.

Gaga Uzunluğu:
1,8 – 2 Cm arasındadır.Bu ölçümün dışında kalan çok uzun veya kısa gaga boyları yetiştiriciler tarafından kabul görmemektedir.

Bacak:
Trakya Yerlisi’nin yerden yüksek olması istenir,bununla orantılı olarak bacak ve diz boyu önemli bir ayrıntıdır.Performansını en iyi seviyede göstermiş kuşların ortama bacak boyu aşağıda belirtilmiş değerlerdedir.

Bacak Boyu:
Tam bacak boyu bacağın başladığı yerden (kalçadan) ayak tabanına kadarına kadar yapılan ölçümde çıkan ortalama değer 8 – 10 Cm arasındadır..

Diz (alt bacak):
Diz boyu kuşun yerden yüksekliğinle direk olarak bağlantılıdır ve kuşun yerden yüksekliği konusunda belirleyicidir.

Diz Boyu (alt bacak):
Bacak eklemini iç kısımıdan başlayarak ayak tabanına kadar yapılan ölçümde bulunan ortalama değer 3,5 – 4 Cm arasındadır.

Kanat Yapısı:
Trakya Yerlisinde en önemli unsurlardan biri kanat yapısıdır.Kanatlar kuyruk üzerinde olmalıdır.Ölçüm yapılan kuşların tamamı kanatlarını kuyruk üzerinde taşımaktadır.Düşük kanatlı kuşlar değerlendirilmeye alınmamıştır.

Kuyruk Sayısı:
100 Trakya Yerlisi üzerinde yapılan ölçümde ortalama değer 15 kuyruktur.Ölçüm yapılan kuşların kuyruk telek sayısı 12 ile 16 arasındadır.Bu sayıyı aşan kuşlar değerlendirilmeye alınmamıştır.

Kuyruk Üstü Yağ Bezesi:
Trakya Yerlilerinde bulunan fiziksel detaylardan biride kuyruk üstü yağ bezesidir.Ölçüm yapılan kuşların genellikle 12-13 azda olsa 14 kuyruk telek sayısına sahip olan kuşlarda kuyruk üstü yağ bezesi bulurken 14 ve 16 arasında bu oran yok denecek kadar azdır.Ölçüm Yapılan kuşların % 13’ ünde kuyruk üstü yağ bezesi bulunmaktadır.

100 Kuş üzerinde yapılan incelemede performansını en üst seviyede koruyan Günümüz Trakya Yerlisinin Fiziki Özellikleri

Örnek Ölçüm Kartı

Bu çalışmanın hazırlanma amacı günümüzde yetiştiricilerin genel olarak tercih ettikleri ve en fazla performans verimi aldıkları Trakya Yerlisi ırkı güvercinlerin kısmen tespit edilmesini ve meraklıların konu hakkın daha detaylı bilgi sahibi olmalarına yardımcı olmaktır.Yapılan değerlendirmelerde Bababaeski,Kırklareli ve Hayrabolu ‘da çeşitli ziyaretler sonucu performans yönünden üst düzeyde olan güvercinler baz alınmıştır.

Bu çalışma bilimsel bir çalışma değildir.Kişisel bir çalışmadır ve kendi yetiştirdiğimiz kuşlar değerlendirmeye alınmamıştır.

Katkılarından dolayı Babaeski Güvercin Severler Derneği Yönetim Kurulu ve Üyelerine,Yaptığımız ziyaretlerde bizleri ağırlayan tüm yetiştiricilere ve Kırklareli Güvercin Severler Derneği Yönetim Kurulu ve Üyelerine Teşekkürler.